Gaśnice są nieodłącznym elementem każdego systemu zabezpieczeń przeciwpożarowych. W razie pożaru stanowią pierwszą linię obrony, umożliwiając szybkie zgaszenie zarzewia ognia lub ograniczenie jego rozprzestrzeniania. Jednak sama obecność tego sprzętu nie wystarczy, by zapewnić pełne bezpieczeństwo. Kluczowe znaczenie ma przegląd gaśnic, który pozwala utrzymać je w optymalnym stanie technicznym. Właściwie serwisowane i konserwowane urządzenia mogą skutecznie ochronić nie tylko mienie, ale i zdrowie oraz życie osób przebywających w budynku. Poniżej znajdziesz praktyczne wskazówki, dzięki którym dowiesz się, jak należy przeprowadzać kontrole i na co zwracać szczególną uwagę.
Dlaczego regularny przegląd jest niezbędny
Gaśnice, jak każde inne urządzenia, z czasem ulegają zużyciu. Nawet jeśli nie są intensywnie eksploatowane, ich skuteczność maleje pod wpływem czynników środowiskowych, takich jak wilgoć czy wahania temperatury. Zawarte w nich środki gaśnicze mogą tracić właściwości, a elementy konstrukcyjne – korodować lub pękać. Regularny przegląd gaśnic pozwala w porę wykryć te problemy i zniwelować je zanim wpłyną na bezpieczeństwo.
Poza kwestiami technicznymi dochodzą również wymogi prawne. Przepisy przeciwpożarowe zobowiązują właścicieli i zarządców obiektów do utrzymania sprzętu gaśniczego w stanie pełnej sprawności. Niespełnienie tych norm może skutkować konsekwencjami finansowymi, a w razie pożaru – nawet odpowiedzialnością karną. Dlatego już na etapie zakupu warto zwrócić uwagę, czy urządzenia posiadają stosowne certyfikaty i spełniają wymagania krajowych oraz międzynarodowych norm bezpieczeństwa.
Jak często powinno się kontrolować gaśnice
Częstotliwość przeglądów wynika zarówno z przepisów, jak i z zaleceń producentów. Przyjmuje się zazwyczaj, że należy przeprowadzać je co najmniej raz w roku. Jeśli jednak gaśnice pracują w szczególnie trudnych warunkach (np. w przestrzeniach narażonych na działanie skrajnych temperatur), warto rozważyć częstsze kontrole. Dzięki nim można uniknąć sytuacji, w której środek gaśniczy przestaje być w pełni skuteczny.
Czasem wymagana jest także kontrola okresowa przeprowadzana przez autoryzowany serwis, na przykład co dwa lub trzy lata, w zależności od rodzaju urządzenia. Specjaliści sprawdzają wtedy ciśnienie, stan wewnętrzny zbiornika oraz szczelność zaworów. Gdy przegląd gaśnic wypada pozytywnie, oznaczają one datę kolejnej kontroli na tabliczce znamionowej lub w dedykowanym systemie ewidencji. W razie wykrycia usterek zalecają naprawę bądź wymianę elementów, które nie gwarantują dalszego bezpiecznego użytkowania sprzętu.
Kluczowe etapy inspekcji
- Oględziny zewnętrzne
Podstawowy etap kontroli polega na dokładnym sprawdzeniu, czy na obudowie nie ma śladów korozji, pęknięć lub odkształceń. Wszelkie wgniecenia mogą świadczyć o uszkodzeniu wewnętrznej struktury zbiornika. Należy też skontrolować, czy plomby i wskaźniki bezpieczeństwa nie zostały naruszone. - Weryfikacja stanu zaworów
Zawory odpowiadają za prawidłowy wyrzut środka gaśniczego. Jeżeli działają niepoprawnie, urządzenie nie zadziała w momencie, gdy będzie naprawdę potrzebne. Dlatego serwisant sprawdza, czy nie ma żadnych nieszczelności bądź blokad. W razie potrzeby wymienia uszczelki lub inne elementy zaworu. - Kontrola środka gaśniczego
W zależności od typu gaśnicy w jej wnętrzu może znajdować się proszek, piana lub dwutlenek węgla. Każdy z tych środków ma określoną przydatność do użycia. Podczas przeglądu ocenia się ich stan i ilość, a w razie konieczności uzupełnia do poziomu gwarantującego pełną skuteczność. W przypadku gaśnic proszkowych sprawdza się między innymi, czy proszek nie zbrylił się pod wpływem wilgoci. - Pomiar ciśnienia
Równie ważne jest skontrolowanie ciśnienia w zbiorniku. Jeśli okaże się zbyt niskie, urządzenie nie wytworzy odpowiedniego strumienia. Profesjonalny przegląd gaśnic obejmuje użycie specjalnych manometrów i pompek do weryfikacji, czy wskazania odpowiadają normom producenta. W razie nieprawidłowości napełnia się zbiornik nowym środkiem pod właściwym ciśnieniem. - Czyszczenie i ewentualne testy
Po wstępnym sprawdzeniu gaśnice poddaje się czyszczeniu, co pozwala usunąć pył, kurz lub resztki środka gaśniczego. Niekiedy konieczne jest przeprowadzenie testu wyrywkowego, w trakcie którego część gaśnic zostaje odpalona kontrolnie, aby upewnić się, że wyrzut odbywa się bez zakłóceń.
Rodzaje gaśnic a konserwacja
Na rynku dostępne są różne typy gaśnic, m.in. proszkowe, pianowe, śniegowe (CO₂) czy wodne. Różnią się one zastosowanym środkiem gaśniczym, a co za tym idzie – sposobem konserwacji. Gaśnice proszkowe wymagają częstego sprawdzania, czy proszek nie uległ zbryleniu i czy nie utracił swoich właściwości. Urządzenia pianowe są bardziej wrażliwe na ekstremalne temperatury, dlatego w obiektach narażonych na mróz trzeba je przechowywać w warunkach spełniających zalecenia producenta.
Równie istotne jest, aby każdy rodzaj gaśnicy znajdował się w odpowiednim miejscu. O ile w biurowcach zwykle spotyka się modele uniwersalne, o tyle na stacjach benzynowych lub w laboratoriach używa się często gaśnic śniegowych, przeznaczonych do gaszenia sprzętu elektronicznego czy substancji łatwopalnych. Tutaj przegląd gaśnic powinien uwzględniać specyfikę danego środowiska pracy oraz kontrolę oznaczeń, by nie doszło do pomylenia urządzeń w sytuacji kryzysowej.
Gdzie najlepiej przechowywać gaśnice
Przepisy określają, że gaśnice powinny być umieszczone w łatwo dostępnym miejscu, widocznym i oznakowanym odpowiednim piktogramem. Ważne jest, by do urządzenia można było szybko dotrzeć, nie przemierzając skomplikowanych korytarzy czy zamkniętych pomieszczeń. Najczęściej gaśnice montuje się na ścianach, w specjalnych szafkach lub stojakach, dzięki czemu są chronione przed uszkodzeniami mechanicznymi i jednocześnie gotowe do natychmiastowego użycia.
Podczas corocznego przeglądu serwisant sprawdza również, czy miejsce przechowywania nie uległo zmianie, a jeśli tak – czy nadal jest zgodne z przepisami. Ważne, aby wysokie meble czy nowe instalacje nie blokowały dostępu do gaśnic. Właściwe usytuowanie przyspiesza reakcję w razie nagłego zdarzenia i pozwala uniknąć chaosu, gdy liczy się każda sekunda.
Najczęstsze błędy podczas przeglądów
Jednym z głównych uchybień bywa zaniechanie regularnych kontroli. Często wynika to z braku świadomości właścicieli budynków lub chęci ograniczenia kosztów. Niestety takie podejście może okazać się tragiczne w skutkach, gdy gaśnica odmówi posłuszeństwa w krytycznym momencie. Kolejnym częstym błędem jest powierzanie przeglądów osobom bez odpowiednich kwalifikacji. Nieprofesjonalne podejście skutkuje pobieżnym sprawdzeniem zaworów i ciśnienia, co wcale nie gwarantuje bezpieczeństwa.
Zdarza się też, że nie prowadzi się odpowiedniej dokumentacji. Brak wpisów w protokołach kontrolnych czy nieaktualne naklejki z terminami mogą wywołać problemy podczas kontroli organów nadzoru przeciwpożarowego. Jest to nie tylko niezgodne z przepisami, lecz także utrudnia właściwy przegląd gaśnic, bo uniemożliwia pełne prześledzenie historii ich serwisowania.
Kiedy warto wymienić gaśnicę
Mimo regularnych kontroli i napraw zdarza się, że urządzenie przestaje nadawać się do dalszego użytku. Powodem może być znaczne zużycie zbiornika, nieodwracalne uszkodzenia mechaniczne czy wycofanie danej partii z rynku z przyczyn bezpieczeństwa. W takiej sytuacji najrozsądniej jest kupić nowy sprzęt. Koszty nie zawsze muszą być wysokie, a zyskuje się pewność, że urządzenie odpowiada bieżącym wymaganiom i normom.
Wymiana bywa też konieczna, gdy zmienia się przeznaczenie obiektu lub charakter występujących w nim zagrożeń. Przykładowo, przejście z typowego biura na laboratorium chemiczne wiąże się z koniecznością używania bardziej specjalistycznych gaśnic. Koniecznie trzeba wówczas dobrać taki rodzaj środka gaśniczego, który jest skuteczny wobec nowych rodzajów materiałów łatwopalnych.
Znaczenie szkoleń z obsługi gaśnic
Sam przegląd gaśnic nie wyczerpuje tematu zabezpieczeń przeciwpożarowych. Równie ważna jest edukacja osób przebywających w budynku. Nawet idealnie konserwowane urządzenie nie spełni swojej roli, jeśli nikt nie potrafi go właściwie użyć. Dlatego zaleca się organizowanie szkoleń, podczas których pracownicy lub mieszkańcy poznają zasady korzystania z poszczególnych rodzajów gaśnic i procedurę alarmową w razie pożaru.
Właściwe szkolenia zwiększają pewność siebie w sytuacjach awaryjnych. Gdy pojawia się ogień, kluczowe są pierwsze sekundy reakcji. Osoba, która wie, jak posługiwać się gaśnicą, nie panikuje, ale podejmuje działania, które mogą uratować mienie i życie. Regularne ćwiczenia włączające obsługę gaśnic pomagają też utrwalić dobre nawyki i eliminują błędy w postępowaniu.
Gaśnice to proste w obsłudze, ale zarazem niezwykle istotne urządzenia, które potrafią zapobiec rozwojowi pożaru w zarodku. Aby jednak zawsze były skuteczne i niezawodne, konieczny jest regularny przegląd gaśnic, przeprowadzany zgodnie z ustalonym harmonogramem i przez kompetentnych specjalistów. Właściwa konserwacja obejmuje m.in. sprawdzanie stanu zaworów, ocenę jakości środka gaśniczego, pomiar ciśnienia oraz oględziny zewnętrzne.
Zarówno względy prawne, jak i zdrowy rozsądek nakazują dbać o pełną sprawność tego sprzętu. Niedopatrzenia na tym polu mogą zaważyć na bezpieczeństwie dziesiątek osób. Pamiętaj więc o właściwym przechowywaniu gaśnic, ich regularnych przeglądach oraz prowadzeniu dokumentacji. Zadbaj też o przeszkolenie osób, które mogą z nich skorzystać w razie nagłego zagrożenia. Tylko wtedy będziesz mieć pewność, że w krytycznym momencie urządzenie zadziała tak, jak należy.